Türk çağdaşlaşmasının siyasal hayatı, ekonomisi ve sosyolojisine ilişkin bu temel, kapsamlı alan tanımlaması, 17. ve 18. yüzyıllar boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nun maruz kaldığı baskılar ile yönetici zümrenin tutucu ve reformcu kanatları arasında baş gösteren boy ölçüşmelerden geçerek, III. Selim ve II. Mahmud dönemlerinde Babıâli'nin yüzyüze geldiği sorunları irdeliyor. 19. yüzyıl Türkiye'sinin uzun ve çırpınışlı trajedisi, başlıca şu başlıklar altında inceleniyor: Giderek küçülme ve geri çekilme sürecinin yarattığı yoğun umutsuzluk; dönemin Büyük Devletleri ile Balkan milliyetçilikleri arasındaki karmaşık ilişkiler; yukarıdan aşağı modernizasyonun başlangıcı ve zamanla genişleyen gündemleri; 1830'lu, 1850'li ve 1870'li yılların büyük buhranlarında siyasi ve iktisadî faktörler iç ve dış güçlerin etkileşimi; hukuk, yönetim, eğitim, maliye ve ekonomi alanlarının yeniden yapılandırılması; Tanzimat ikiliklerinin doğurduğu "eski düzen" kargaşası; Osmanlıların modernleşme ve modern olarak kabul edilme (dolayısıyla, Avrupa devletler sistemine dahil olma) özlemi; bir hukuk devletinin giderek uç vermesi; Birinci Meşrutiyet'in başarısız liberalizminin, yerini, Abdülhamid döneminin otoritarizmine bırakması.
